Een pup kopen is niet zomaar iets. Het is een dier dat de rest van zijn of haar leven verzorgd moet worden. En het is niet alleen een huisdier dat gekocht wordt, het is een gezinslid. Dit iseen beslissing die niet zomaar even genomen mag worden. Er zijn een hoop dingen waar op gelet moet worden bij de aankoop van een pupje. Het eerste is...

De fokker

Een goede fokker zal zijn of haar honden voordat die deze inzet voor de fok eerst goed laten onderzoeken om te zien of deze honden wel geschikt zijn voor de fok. Wanneer men aan de fokreglementen van de rasvereniging wil voldoen zijn veelal bepaalde gezondheidstest verplicht. Ook geldt dat inteelt niet is toegestaan. Hiermee wordt bedoelt ouder x kind combinaties maar ook halfbroer x halfzus, oma x kleinzoon, etc. De fokker moet alle gezondheidsuitslagen met bewijzen kunnen aantonen van zowel de vader als van de moeder van het nest (kopietjes van de onderzoeken hoor je als pupkopers ook mee te krijgen bij de aankoop van een pup) en veelal zijn er ook exterieureisen voor de ouderdieren. Dit houdt in dat zij een bepaalde uitslag op een show/clubmatch behaald moeten hebben om aan te tonen dat de hond aan het rasbeeld voldoet. Het gaat bij dit soort dingen altijd om het totaalplaatje. Een hond met een kampioenstitel kan immers op het gebied van gezondheid of karakter zeer ongeschikt zijn voor de fok en een hond met een geweldig karakter kan misschien uiterlijke kenmerken hebben die voor gezondheidsproblemen kunnen zorgen en deze daarom niet geschikt maken voor de fok.
Een teef mag ten tijde van de eerste dekking niet jonger zijn dan 16mnd en niet ouder dan 8jr (mocht het om het eerste nest van de teef gaan dan mag deze niet ouder zijn dan 6jr ten tijde van de 1e dekking). Ook moet de teef tussen de geboortes van twee opeenvolgende nesten minimaal een pauze van 12 maanden hebben gehad. Verder mag een teef niet meer dan 5 nesten in haar gehele leven hebben.
Het is gebruikelijk dat een fokker z’n pupkopers ‘screent’ om er achter te komen of de pups wel goed terecht komen. De fokker is bereid al uw vragen te beantwoorden over de pups en ouderdieren en zal niet van u verwachten dat u al meteen een beslissing neemt over de pup. Ook wordt er van u verwacht dat u minimaal één keer voordat de pup naar zijn of haar nieuwe gezin vertrekt langs komt om kennis te maken, liefst met het hele gezin waarvan de pup deel zal uitmaken (andere honden zullen de meeste fokkers echter niet bij het nest toestaan ivm de risico’s die dit meebrengt voor de pups).
Een goede fokker zal graag contact met u houden na het vertrek van de pup om zo op de hoogte te blijven van hoe het deze in diens verdere leven zal vergaan. De fokker zal altijd voor u klaar staan mocht u vragen hebben en zal u stap voor stap begeleiden indien nodig. En indien het toch ooit nodig zal zijn om de hond om wat voor reden dan ook te herplaatsen dan zal de fokker hierbij helpen of in sommige gevallen zelfs de hond terugnemen.

De pups

Wanneer de pups bezocht worden zijn er ook een aantal dingen waarop gelet moet worden. Allereerst is het van belang dat de pups in huiselijke kring opgroeien. Om ze goed te socialiseren moeten de pups al op jonge leeftijd met allerlei dagelijkse dingen in aanraking komen. Het is bij veel fokkers gebruikelijk dat de pups de eerste weken op de slaapkamer opgroeien en vervolgens naar de huiskamer verhuizen. Natuurlijk hoeft dit niet bij iedere fokker zo te zijn maar pups die opgroeien in een schuur zijn in de meeste gevallen slecht gesocialiseerd en kunnen later heel wat probleemgedrag gaan vertonen. De kamer waar de pups in verblijven dient schoon, warm en droog te zijn en niet te stinken.
De pups zelf dienen uiteraard ook schoon te zijn en vrij van vlooien en dergelijke. Ook is het belangrijk dat de pups van karakter vrij zijn. Er zullen altijd uitzonderingen zijn die zich wat meer afzonderen of eerst de kat uit de boom kijken, maar de pups moeten absoluut niet angstig overkomen. Ook dient de moederhond altijd aanwezig te zijn en deze in goede gezondheid te verkeren. Vaak zijn moeders die net een nest hebben gehad beschermend tegenover hun pups, dit is gebruikelijk en zegt weinig over het karakter van de moederhond. Toch kan aan het gedrag en uiterlijk van moeders een hoop afgelezen worden wat betreft diens gezondheid en leefomstandigheden.
Socialisatie is naast een verantwoorde oudercombinatie misschien wel de belangrijkste taak van een fokker. Dit betekent dat de pups op jonge leeftijd al wennen aan de dagelijkse dingen zoals stofzuigen en dweilen, maar ook verzorgingsrituelen zoals borstelen/kammen en tandjes poetsen. Wanneer ze hier oud genoeg voor zijn zal een goede fokker ook buitenshuis bepaalde situaties opzoeken zodat de pups deze kunnen beleven. Tuincentra, het winkelcentrum of een markt maar ook bezoekjes aan de kinderboerderij zijn veelal gewoonte om pups goed te laten wennen aan de grote buitenwereld. Dit om te voorkomen dat de pups later uitgroeien tot bange hondjes die niks gewend zijn.
Een goede fokker kent z’n pups door en door. De fokker kan u dus advies geven over welke pup het beste bij u past en zal een goede band hebben met alle pups. Sommige fokkers bepalen ook voor hun pupkopers welke pup naar wie toe gaat, anderen adviseren hier alleen in maar laten de uiteindelijke beslissing over aan hun pupkopers zelf.
De pups worden bij de fokker meerdere malen ontwormd, krijgen hun 1e (en soms ook 2e) enting en onderzoek door de dierenarts, worden gechipt (door de Raad van Beheer) en krijgen in het geval van de Sheltie ook nog een ECVO oogonderzoek voor vertrek.

De pup ophalen

Vanaf 8 weken is het dan waarschijnlijk eindelijk zover, u mag uw pupje ophalen! Officieel mag een pup vanaf 7wkn het nest verlaten (eerder mag volgens de wet absoluut niet!) maar de meeste fokkers hanteren de leeftijd van 8 á 9wkn dat de pup het nest mag verlaten (bij kleinere rassen zoals de Chinese Naakthond is dit soms nog iets later).
Wanneer u de pup ophaalt zijn er een aantal dingen waar u weer op moet letten. Zorg er sowieso voor dat u alle nodige spullen al in huis hebt voor de pup (de fokker kan u hier ook advies over geven). Wanneer de pup bij de fokker vertrekt zal u wat dingen meekrijgen. Wij geven zelf altijd een compleet puppypakketje mee met o.a. wat voer (wat de pup ook al bij de fokker kreeg), een speeltje uit het nest (met de lucht van mama), zijn/haar entingsboekje, botjes & snacks en een mapje met persoonlijke informatie over de pup, bewijzen van gezondheidsuitslagen en wat informatie over het ras.
De stamboom, die ondertussen is aangevraagd, zal u misschien meekrijgen maar het kan ook dat deze er nog niet is. Het kan echter ook zijn dat u de stamboom nog niet meekrijgt. Deze krijgt u dan later toegestuurd of de fokker brengt deze persoonlijk langs. Ikzelf kom altijd het liefst ongeveer een maand na het vertrek van de pups persoonlijk langs om te zien hoe het hen dan vergaat in hun nieuwe familie. Dan neem ik meteen alle papieren mee zodat dat ook allemaal geregeld is.
De fokker zal u bij vertrek van de pup geen beloftes kunnen doen over de show-, werk- en/of fokkwaliteiten van de hond. Op basis van het karakter van de pup en de ouderdieren kan er wel wat advies gegeven worden maar een garantie heeft u helaas nooit. Zeker niet op zo een jonge leeftijd.
Wanneer u de pup mee naar huis neemt moet deze eerst nog goed wennen. Nodig de eerste dag dus niet meteen allerlei visite uit en ga ook nog niet hele stukken wandelen met de hond. Laat de pup eerst rustig wennen aan zijn of haar nieuwe thuis. De ene pup zal het huis binnenstormen en zich meteen thuis voelen terwijl de ander wat meer tijd nodig heeft om zich op z’n gemak te voelen. Geef de pup deze tijd en laat hem of haar gewoon eerst even lekker z’n gang gaan.
Laat de pup de eerste dagen ook niet te veel alleen. Ik adviseer zelf altijd om de eerste dagen de pup nog op de slaapkamer te laten slapen. Plaats de mand (of bench) langzaamaan meer richting de kamerdeur en zet deze dan uiteindelijk na enkele dagen op de gewenste plek. Ga ook zeker de eerste dagen nog niet te veel overdag weg. De pup moest eerst rustig wennen en op zo een jonge leeftijd is het allemaal erg heftig wat hem/haar overkomt.
Veel mensen denken leuk een hond, daar kan ik meteen hele stukken mee gaan wandelen! Helaas werkt het niet zo. Een pup groeit immers nog een tijdje door nadat die bij zijn nieuwe eigenaren komt wonen, en te veel belasting is dan absoluut niet goed. Eigenlijk wordt dus standaard aangehouden 5 minuten wandelen per maand dat de hond oud is per keer (of 1 minuut wandelen per week dat de hond oud is per keer). Oftewel is het pupje 8 weken (2mnd dus) wanneer deze opgehaald wordt, dan mag deze niet meer dan 10 minuten per keer wandelen. Of u nu 4 of 6 maal per dag met de pup gaan wandelen, niet langer dan 10 minuten per wandeling en dan weer even goed uitrusten thuis voordat de pup op pad kan voor de volgende wandeling (met goed uitrusten wordt een rustperiode van minimaal 1 á 2 uur bedoeld). Wanneer de pup namelijk te vaak belast wordt op zo een jonge leeftijd kan deze hier later last van krijgen en zelfs in sommige gevallen gezondheidsproblemen aan over houden. Bovendien kunnen pupjes ook overprikkeld raken door te veel beweging en indrukken op zo een jonge leeftijd met hyperactief/probleem-gedrag tot gevolg.
Neem als er vragen zijn contact op met de fokker! Deze staat als het goed is dag en nacht voor u klaar ook nog na het vertrek van de pups en kan u goed adviseren...

Stambomen

Vaak wordt er door mensen gezegd ‘Oh mijn hond heeft geen stamboom nodig, ik wil er toch niet mee gaan fokken/showen’. Een stamboom is echter niet alleen belangrijk voor de fok. Er zit heel veel meer waarde aan.
Allereerst is een hond zonder stamboom officieel geen rashond. De ouderdieren mogen dan nog zo op het ras lijken, zonder stamboom zijn deze een bastaard en zal de hond nooit als raszuiver gezien worden. Ook kun er bij een stamboomloze hond niet van uitgaan worden dat deze rasspecifieke eigenschappen, zoals een bepaald karakter of vachttype dat bij het ras hoort, zal hebben. Er is immers niet met zekerheid te zeggen dat er in de lijnen van deze hond niet andere rassen vermengd zitten die voor andere karakter-/uiterlijke eigenschappen zorgt.
Verder is er bij een pup zonder stamboom geen enkele garantie. In de broodfok worden pups vaak verkocht met garantiebewijzen maar in de werkelijkheid zijn deze niks waard. Deze contracten zitten zo in elkaar dat als puntje bij paaltje komt men geen poot heeft om op te staan. Op het fokken zonder stamboom zit immers geen enkele controle. De Raad van Beheer die in Nederland de stambomen regelt heeft bepaalde (welzijns)regels waar hun leden aan moeten voldoen. Daarnaast zijn er ook nog aanvullende regels vanuit de rasverenging die er ook voor moeten zorgen dat alles juist verloopt. Bij honden zonder stambomen zijn er helemaal geen regels. U weet dus niet of de hond wel zo groot wordt als verwacht en/of helemaal gezond is (veel ziektes zijn immers niet met het blote oog te zien maar ontwikkelen zich van binnen, door lijnen van een hond goed in de gaten te houden worden ziektes uit rassen gefokt).
En misschien wel nog belangrijker... U weet niet of de honden wel in de juiste omstandigheden worden grootgebracht en of de ouderdieren een goed leven hebben aangezien hier dus geen enkele controle op is. De Raad van Beheer controleert tijdens het chippen van de pups de leefomstandigheden van alle aanwezige honden en doet soms ook aan onverwachtte controles bij hun aangesloten fokkers. Dit om er voor te zorgen dat alle stamboomfokkers hun dieren zo goed mogelijk verzorgen.

***Overigens ben ik van mening dat er bij de honden met stamboom ook wel wat rotte appels zitten hoor! Daarom pleit ik er ook voor niet alleen een hond met stamboom te kopen maar om daarnaast natuurlijk ook altijd zelf goed te blijven opletten bij de koop van een pup of de fokker zich wel aan alle regels houdt. Helaas zijn er namelijk ook fokkers die aangesloten zijn bij een rasvereniging en toch hun dieren slecht behandelen en/of met honden fokken die eigenlijk niet gezond zijn en/of gedragsproblemen hebben. Genoeg documentaires hebben al de keerzijde van stamboomfok laten zien. Blijf dus altijd goed opletten. Vraag altijd om (schriftelijke) bewijzen van alles, houd altijd goed uw ogen en oren open en volg uw gevoel!***

Het allerbelangrijkste van het fokken met stamboom is weten waar de hond vandaan komt. Er is immers maar zo veel te zien aan de buitenkant van een hond. Om verantwoord te kunnen fokken met een hond is de informatie van de voorouders onmisbare. Epilepsie is hier een goed voorbeeld van. Deze ziekte is niet via een onderzoek vast te stellen maar wordt gediagnosticeerd doormiddel van uitsluiting. Zit epilepsie eenmaal in de lijnen van een hond dan kan dit zich generaties later nog openbaren. Epilepsie is hier maar één voorbeeld van want zo zijn er nog veel meer ziektes die niet via een simpel onderzoekje bij de dierenarts uit te vinden zijn . Een goede fokker heeft als taak dit uit te zoeken en zullen hier rekening mee houden bij toekomstige combinaties. Dit om zoveel mogelijk erfelijke afwijkingen en problemen te voorkomen. Bij een stamboomhond is dit uit te pluizen en na te gaan. Iets wat bij een hond zonder stamboom haast onmogelijk is met als gevolg dat de hond misschien wel goed uit de standaard tests bij de dierenarts komt en er gezond uit ziet maar totaal niet goed past bij de gekozen partner of misschien wel sowieso totaal niet geschikt is voor de fok vanwege een onzichtbare erfelijke afwijking.
Vandaar dat ik persoonlijk van mening ben dat een stamboom wel degelijk van belang is. Het goed fokken met honden met een stamboom kan er voor zorgen dat deze problemen steeds minder voorkomen en daarom is dit papiertje dus ook zo belangrijk.

Broodfok/pretnest fok

Ik kan me goed voorstellen dat niet iedereen het geld heeft voor een pup afkomstig van een goede fokker. Honden zijn tegenwoordig duur, zeker als er binnen de verantwoorde fok wordt gezocht. Een goede fokker zal niet proberen bakken vol met winst te maken aan een nest, maar het doel is wel vaak om quitte spelen. Als men dan nagaat dat een dekreu vaak een gemiddelde pupprijs kost, gezondheidsonderzoeken soms ruim honderd euro per stuk zijn en vanuit veel rasverenigingen verplicht wordt ook een paar shows te lopen dan bouwen de kosten zich al gauw op. Dit is één van de redenen dat een stamboomhond veelal duurder is dan een hond uit onverantwoordelijkere fok. Ik zal echter niet ontkennen dat er af en toe worden ook echt belachelijke bedragen gevraagd voor pupjes wat het nog moeilijker maakt om binnen sommige rassen een betaalbare pup te vinden. Vergeet alleen niet dat het niet alleen om de prijs moet draaien. Uiteraard is dit een belangrijk aspect maar een hoop fokkers zullen vragen die alleen over de pupprijs gaan niet beantwoorden omdat dit de verkeerde indruk wekt. Probeer bij uw eerste contact met een fokker dus ook iets over uzelf te vertellen en uit te leggen waarom u geinteresseerd bent in dit ras. Dit wekt in de meeste gevallen al een veel betere eerste indruk en zorgt ervoor dat een vraag over de pupprijs daarna ook onderbouwd en volledig beantwoord zal worden.
Ondanks dit alles kan het voor sommige mensen alsnog verleidelijk zijn om een goedkoper pupje van sites zoals Marktplaats te kopen. Houd er echter wel rekening mee dat goedkoop vaak duurkoop is in dit soort gevallen. Waarom een pup bij de meeste verantwoorde fokkers zoveel kost is ook omdat deze veel kosten kwijt zijn aan de gezondheidsonderzoeken die gedaan moet worden bij de ouderdieren en de zorg van de volwassen honden en pups.

Broodfokkers zijn er in allerlei soorten en maten. Sites als Marktplaats bieden, samen met de dierenwinkels in Nederland, de ideale omstandigheden om broodfok hondjes te verkopen. Mensen zien ondoordacht het plaatje van een schattig pupje en zijn direct verkocht, de pup kan aan huis geleverd worden of de volgende dag nog worden opgehaald en een impuls aankoop heeft plaatsgevonden. Pas echter altijd heel erg goed op wanneer je via zo een site op zoek gaat naar een geschikt pupje!
Broodfokkers zijn kort samengevat fokkers die puur fokken om het geld en niks geven om hun pups, ouderdieren en pupkopers. Zij fokken met zieke honden, verkopen zieke pupjes, behandelen hun honden slecht (in veel gevallen is ook sprake van echte fysieke mishandeling), buiten hun moederhonden uit en doen hun pupkopers beloftes die ze niet waarmaken... Kortom het zijn gewoon oplichters! Vroeger waren deze fokkers te herkennen aan de omstandigheden waarin de ouderdieren en pupjes leefde. Een schuur vol pupjes om uit te kiezen was het overduidelijke stereotype wat bij dit soort fok meteen door het hoofd schoot. Tegenwoordig gaan dit soort fokkers echter zo ver dat ze soms mensen inhuren om als gezin te dienen die dan de pups moeten verkopen. In het dagelijks leven worden de kleintjes dan onder erbarmelijke omstandigheden grootgebracht maar als de potentiële pupkopers komen kijken worden ze tijdelijk verhuisd naar een ander gezin om te doen lijken alsof ze in huiselijke kring opgroeien.
Ook zijn er dan nog de pretnest fokkers. Mensen die ondoordacht zomaar een keer een nestje fokken omdat het hen leuk lijkt eens een keer pupjes in huis te hebben. Dit gaat soms goed, puur een kwestie van geluk hebben. Maar soms gaat het ook helemaal verkeerd omdat ze niet weten wat ze doen. Bij fokken komt immers meer kijken dan een reu en een teef samen zetten en zien wat er van komt zoals ik eerder al uitlegde. Hondjes afkomstig van dit soort fokkers kunnen dus later toch nog gezondheidsproblemen hebben of toch niet goed gesocialiseerd zijn omdat hier te weinig tijd in is gestoken tijdens de eerste weken.
Het is tegenwoordig de dag dus ook erg moeilijk om een goede fokker te vinden. Toen wij ons eerste hondje kochten in 1995 haalden we diens advertentie gewoon van teletekst. Het hondje had geen stamboom, was kerngezond en heeft een mooi leven gehad. Tegen de tijd dat wij onze tweede hond kochten was dit echter helaas wel anders... Het is triest dat het ooit zo ver heeft kunnen komen maar helaas is dat wel de harde realiteit van tegenwoordig.

Nog een manier om aan een hond te komen is een herplaatser. Ook hier betaal je tegenwoordig voor maar dit is vaak een stuk goedkoper dan een pupje. Deze honden hebben wel al wat bagage en zijn dus niet allemaal even sociaal, getraind, e.d., maar mede hierom zijn ze ook niet al te duur. Een al wat ouder hondje een huis geven kan erg mooi zijn. Deze honden verdienen een tweede kans en is vaak toch minder vraag naar. Asiels zijn plekken waar je hiervoor zou kunnen kijken maar ook rasverenigingen hebben soms herplaatsingsdiensten of mensen waarmee ze samenwerken die honden van een bepaald ras herplaatsen. Zo is er bij de Shelties De Sheltie-matchmaker, een Facebook groep waarin mensen zelf hun Sheltie ter herplaatsing kunnen plaatsen of een oproep kunnen plaatsen op zoek te zijn naar een volwassen, nieuw gezinslid. Bij de Chinese Naakthond bestaat er een soortgelijke groep die Chinese Naakthond en Herplaatsers heet. Ook buitenlandse organisatie halen hondjes naar Nederland om deze hier een betere start te geven, maar pas daar wel heel erg mee op. Dit is lang niet altijd te vertrouwen en omdat de hond van tevoren niet altijd in het echt ontmoet kan worden is het moeilijk in te schatten wat voor een dier iemand in zo een geval huis haalt. Het kan een heel leuk, lief hondje zijn maar ook een hondje met ernstige gedragsproblemen vanwege trauma's uit het verleden. Houd er rekening mee dat herplaatsers vaak een rugzakje hebben maar dit ook gelijk is wat hen zo mooi maakt. Het zijn dieren die een valse start hebben gehad om wat voor reden dan ook en nu op zoek zijn naar een tweede kans. Hoe mooi als een gezin een hond dit cadeau kan geven...

Rasspecifieke eisen/wensen

Wanneer er voor een specifiek ras gekozen wordt is het handig om te weten aan welke eisen diens honden moeten voldoen om te worden mogen ingezet voor de fok. Ieder ras heeft immers zo zijn eigen puntjes waarop gelet moet worden binnen het ras.

Bij de Sheltie zijn de volgende dingen van belang als u een pupje zoekt uit een goede oudercombinatie...

Een ECVO oogonderzoek is allereerst verplicht wanneer men fokt via de rasvereniging (ten tijde van dit onderzoek moet de hond 12mnd of ouder zijn en het onderzoek zelf mag niet ouder dan 2jr zijn). Beide ouders dienen bij voorkeur vrij te zijn van CEA maar indien een van de ouderdieren CRD/CH (een lichte vorm van CEA) heeft moet de ander vrij zijn. De ouderdieren moeten een correct gebit hebben en na 4jr op PRA getest worden (dit gebeurt ook weer via een ECVO oogonderzoek). Fokken met honden met entropion, coloboma, cataract (behalve seniele cataract), ablatio retinae, intra oculaire bloedingen en een hypoplastische papil of erger (allen oogafwijkingen) mag niet en bij voorkeur dienen beide ouderdieren vrij te zijn van distichiasis (maar dit is niet verplicht, echter is als je fokt met een hond die deze afwijking wel heeft aan te raden dat de partner in ieder geval vrij is). Fokken met honden met epilepsie is natuurlijk ook uit den boze en komt epilepsie voor in de lijnen van de hond dan is het zeker aan te raden deze nog eens wat extra te onderzoeken voordat deze hond wordt ingezet voor de fok (want hoewel de erfelijkheid van epilepsie niet is bewezen is wel bekend dat sommige vormen van epilepsie wel degelijk erfelijk zijn). HD en/ MDR1 wordt ook door steeds meer fokkers onderzocht maar is niet verplicht. Met een hond met een HD-D of HD-E uitslag mag niet gefokt worden, honden met een HD-C uitslag mogen alleen gepartnerd worden aan een hond met een HD-A uitslag. Wanneer er op MDR1 getest is is aan te raden om een drager (+/-) en/of lijder (-/-) alleen te matchen aan een genetisch vrije hond (+/+) maar dit is niet verplicht.
Als een fokker volgens de eisen van de rasvereniging wilt fokken moeten de ouderdieren ook één of meerdere shows/clubmatches hebben gelopen. Voor een reu geldt dat deze minimaal 2x een ZG ('Zeer Goed') moet hebben behaald en voor een teef is dit minimaal 1x een Gtje ('Goed').
Fokken met de combinaties blue-merle x blue-merle en sable x blue-merle is verboden (blue-merle is gelijk aan bi-blue dus overal waar blue-merle staat kan ook bi-blue ingevuld worden).
Veel fokkers zullen ook werken met het koopcontract/koopovereenkomst welke na te lezen is op de site van de NSV. De meeste fokkers die zich aan deze regels houden zijn aangesloten bij de rasvereniging en staan ook op hun fokkerslijst. Op de website van de NSV kunnen alle eisen waaraan fokkers moeten voldoen ook nog worden nagelezen en ook is hier de richtprijs voor sheltiepups te vinden.